Bytyqi: Po rritemi në një ekonomi të mundësive, startapëve, në një vend të inovacioneve!

26 јули 2021


Startapët, bizneset e reja inovative janë motori i epokës së re, i ekonomive moderne. Ne jemi në rrugën e duhur për të ndërtuar një sistem dhe politika që do të mbështesin ndërmarrësit tanë, t'i inkurajojnë ata dhe të fillojnë të realizojnë idetë e tyre.

Përmes Këshillit nacional të startapit, një trup i themeluar rreth 6 muaj më parë, e krijuam atë së bashku me drejtorin e Fondit të Inovacioneve dhe Zhvillimit Teknologjik, Kosta Petrov, kemi një ide që vendi ynë të bëhet një startap qendër në Ballkan.
Qëllimi është, bashkë me të gjithë njerëzit që i takojmë shpesh, të krijojmë politika të reja dhe të bëjmë ndryshime të përshtatshme për ata që kanë nevojë, të krijojmë një klimë që mbështet zhvillimin, inovacionin, kreativitetin dhe suksesin e ideve të reja të biznesit.
Këshilli startap ka një përbërje të përzier dhe i falënderoj të gjithë për kontributin e tyre vetëmohues në krijimin e sistemit të lidhur për të cilin kanë nevojë ndërmarrësit tanë të rinj.
 
Aktualisht, projektet e startapëve tanë janë deri në 70% të financuara nga Fondi, ose kjo do të thotë që ato financohen nga shteti gjegjësisht buxheti. Duhet të punojmë për ta ndryshuar këtë në mënyrë drastike në të ardhmen.
 
Pikërisht me Këshillin nacional po punojmë për disa zgjidhje ligjore që duhet të çojnë në një ndryshim të kësaj fotografie.
 
Këto janë ligjet e engjëjve të biznesit, të cilat janë të nevojshme që sektori privat të përfshihet në financimin dhe investimin në ide potencialisht të suksesshme. Sinqerisht shpresoj se ne do të fillojmë të shohim sektorin privat gjithnjë e më shumë si një investitor në sistemin e brendshëm startap.
Po punojmë gjithashtu për Ligjin e nomadëve digjitalë, i cili do të lejojë një qëndrim 12-mujor të një grupi të zgjedhur dhe të synuar të shtetasve të huaj, nomadë digjitalë. Ky proces duhet të jetë i lehtë dhe i thjeshtë, gjegjësisht duhet të digjitalizohet plotësisht dhe pa pengesa administrative.
Gjithashtu, programi i Qeverisë përfshin një ulje graduale të taksës së të ardhurave personale për industrinë e TI në 0% deri në vitin 2023, që besoj se do të inkurajojë zhvillimin dhe investimet.
 
Ajo që ne po bëjmë për herë të parë në vendin tonë është një Strategji e inteligjencës artificiale. Ne gjithashtu po e bëjmë këtë së bashku me Fondin e Inovacioneve dhe Zhvillimin Teknologjik dhe ai duhet të inkurajojë dhe mobilizojë këtë industri.
Të premten, me drejtorin e fondit, Kosta Petrov, shpallëm thirrjen publike për asistentin e parë digjital të AI për programet e realizuara përmes tre shtyllave të Planit të rritjes ekonomike, i cili duhet të lehtësojë komunikimin dhe qasjen në informacione kompanitë e vendit dhe të huaj dhe investitorët.
Asistenti digjital AI duhet të jetë "i aftë për të mësuar shpejt", të mundësojë komunikimin me shfrytëzuesit përmes mesazheve tekstuale, të rregullojë gjuhën dhe tonin e tyre bazuar në kontekstin, të kuptojë dhe të përgjigjet në maqedonisht, shqip dhe anglisht dhe të azhurnohet lehtësisht në kohë reale.
 
Ndërmarrësit e rinj janë një segment i rëndësishëm rreth të cilit duhet të ndërtohet strategjia për zhvillimin e ekonomisë së brendshme në të ardhmen. Mendoj se metodat e tyre inovative, si dhe vullneti për të punuar janë një avantazh dhe një aset i rëndësishëm për ekonominë, kështu që Qeveria duhet të gjejë një mënyrë për t'i ndihmuar ata të arrijnë më lehtë qëllimet e tyre.
Qeveria është ajo që duhet të lehtësojë dhe hapë rrugën për të bërë biznes për ndërmarrësit e rinj, veçanërisht ata që duan të fillojnë biznesin e tyre për herë të parë. Por ne nuk duhet të krijojmë treg, thjesht duhet të jemi partner që i ndihmon kur kanë nevojë.

Kjo është arsyeja pse ne e kemi kthyer Fondin e Inovacioneve dhe Zhvillimit Teknologjik në një shtëpi të vërtetë për të gjitha kompanitë mikro, të vogla dhe të mesme, dhe në portofolin e tij për vetëm katër vjet kemi 642 kompani që kanë realizuar, po realizojnë ose do të fillojnë të zbatojnë projekte me një vlerë totale prej 85,1 milionë euro. Nga këto kompani, pothuajse 51% e kompanive janë startap, ndërmarrje të reja, që do të thotë se ne kemi arritur të inkurajojmë zhvillimin e ideve të reja të biznesit.

Në realitet, ky është thelbi kryesor i mbështetjes financiare që e ofrojmë si Qeveri, përmes Fondit të Inovacioneve dhe Zhvillimit Teknologjik. Inkurajim i entuziastëve që të guxojnë të përkthejnë idenë e tyre unike në realitet, dhe ne në këtë të ndihmojmë dhe t’ua shtrijmë dorën atëherë kur ata kanë më shumë nevojë për të.
Besoj fuqishëm në inkurajimin e startapëve dhe kompanive të reja inovative, ato janë ato që do të na njohin me industrializimin e katërt. Me ta ne mund të zgjidhim një numër problemesh sociale dhe shoqërore, për të përdorur burimet më optimalisht, përmes tyre të punojmë në rritjen e përfshirjes dhe diversifikimit në të gjitha bazat.

Në mënyrë që të arrihet e gjithë kjo, ka disa pika kryesore që duhet të funksionojnë në sinergji - pika e parë është arsimi. Këtu duhet të fillojnë farat e ndërmarrësisë dhe të kultivohet fryma e guximshme dhe inovative të të rinjve. Vetë universitetet dhe profesorët duhet të luajnë një rol aktiv në nxitjen e liderëve të rinj që do të ndryshojnë botën. Tjetra janë inkubatorët dhe akceleratorët që do të investojnë në zhvillimin e hershëm, që do t'u japë një shans shumë bizneseve të reja për të parë nga të gjithë ata që do të kalojnë sitën dhe do të kalojnë në fazën tjetër. Ato ndiqen nga fondet e investimeve, sikurse Fondi i Inovacioneve, por edhe fonde private që do të investojnë në ide super kreative të epokës së re. Gjithsesi, politikat dhe vendosja e sistemit ekonomik janë punë e Qeverisë dhe ne jemi të përkushtuar për këtë. 

Së bashku me Këshillin nacional për startapë, tashmë jemi duke punuar në këto hapa të guximshëm, shpresoj se do të frymëzojmë sa më shumë njerëz që të jetë e mundur të përfshihen dhe të merren nga ideja – Maqedonia e Veriut destinacioni startap në rajon!

 
*****

Битиќи: Прераснуваме во економија на можности, на стартапи, во земја на иновации!

 

Стартапите, новите иновативни бизниси се моторот на новото време, на современите економии. Ние сме на правиот пат да изградиме систем и политики кои ќе ги поддржуваат нашите претприемачи, да се охрабрат и да почнат да ги реализираат своите идеи.

Преку националниот стартап совет, тело кое е формирано пред отприлика 6 месеци, а го креиравме заедно со директорот на Фондот за иновации и технолошки развој, Коста Петров, имаме идеја нашата земја да стане старт ап хаб на Балканот.
Целта е, заедно со сите луѓе со кои се среќаваме често, да креираме нови политики и да направиме соодветна измена на оние каде што е потребно, за да креираме клима која ќе поддржува развој, иновативност, креативност и успех на новите бизнис идеи.

Старт ап советот е со мешан состав и на сите им благодарам за несебичниот придонес кон креирање на поврзаниот систем кој им е потребен на нашите млади претприемачи.

Во моментов проектите на нашите стартапи се и до 70% финансирани од Фондот, или тоа значи дека се финансирани од државата односно буџетот. Ова во иднина мораме да работиме драстично да се промени.

Токму со националниот совет работиме на неколку законски решенија кои треба да доведат до промена на оваа слика.

Тоа се законот за бизнис ангели, кој е нужен за да може да се вклучи и приватниот сектор во финансирање и вложување во потенцијални успешни идеи. Искрено се надевам дека приватниот сектор ќе почнеме се повеќе да го гледаме како инвеститор во домашниот старт ап систем.

Работиме и на Законот за дигитални номади со кој ќе им се дозволи престој од 12 месеци на селектирана и таргетирана група странски државјани, дигитални номади. Овој процес треба да е лесен и едноставен, односно целосно да биде дигитализиран и без административни препреки.

Дополнително, во програмата на Владата е и скалестото намалување на данокот за личен доход за ИТ индустријата до 0% до 2023 година, што верувам дека ќе поттикне развој и инвестирање. 

Она што за прв пат го правиме во нашата држава е Стратегија за вештачка интелигенција. Ова исто така го работиме заедно со Фондот за иновации и технолошки развој и истата треба да ја поттикне и раздвижи оваа индустрија.
Во петокот со директорот на фондот, Коста Петров го најавивме и јавниот повик за првиот дигитален АИ асистент за програмите реализирани преку трите столба на Планот за економски расткој треба да ја олесни комуникацијата и пристапот до информации на домашните и странските компании и инвеститорите.

Дигиталниот АИ асистент треба да е “способен за брзо учење”, да овозможи комуникација со корисниците преку текстуални пораки, да го прилагоди својот јазик и тон врз основа на контекстот, да разбере и одговори на македонски, албански и англиски јазик и лесно да се ажурира во реално време.

Младите претприемачи се важен сегмент околу кој треба да се гради стратегијата за развој на домашната економија во иднина. Нивните иновативни методи како и волјата за работа сметам дека се предност и значаен адут за економијата, затоа Владата мора да најде начин да им помогне тие полесно да ги остваруваат целите.

Владата е таа која треба да им го олесни и да им го трасира патот за водење бизнис на младите претприемачи, пред сѐ на оние кои сакаат за првпат да започнат со сопствен бизнис. Но ние не треба да го креираме пазарот туку само да бидеме партнер кој им помага кога тоа им е потребно.

Токму затоа, Фондот за иновации и технолошки развој го претворивме во вистински дом за сите микро, мали и средни компании, а во неговото портфолио за само четири годиниима 642 компании, кои  реализирале, реализираат или ќе започнат со реализација со проекти во вкупна вредност од 85,1 милиони евра. Од овие компании, речиси 51% од компаниите се стартапи, млади претпријатија, што значи дека сме успеале да поттикнеме развој на нови бизнис идеи.

Имено, во тоа се состои и главната суштината на финансиската поддршка која ја обезбедуваме како Влада, преку Фондот за иновации и технолошки развој. Охрабрување на ентузијасти да се осмелат да ја преточат својата уникатна идеја во реалност, а ние во тоа да им помогнеме и да им подадеме рака тогаш кога тоа им е најпотребно.
Силно верувам во поттикнување на стартапите и новите иновативни компании, тие се оние кои ќе не воведат во четвртата индустријализација. Со нив можеме да решаваме голем број на социјални и општествени проблеми, да ги користиме најоптимално ресурсите, преку нив да работиме на се поголема инклузивност и диверзификација по сите основи.

За да можеме да го оствариме сето ова има неколку клучни точки кои мора да работат во синергија – првата точка е образованието. Тука треба да почне семето на претприемништвото, и да се храни храбриот и  иновативен дух на младите луѓе. Самите универзитети и професорите треба да земат активна улога во поттикнувањето на новите лидери кои ќе го променат светот.
Следни се инкубаторите и акцелераторите кои ќе вложуваат во ран развој, кој ќе даваат шанса на многу млади бизниси за да може од сите нив да се види кои ќе го поминат ситото и ќе преминат во следната фаза. По нив се инвестициските фондови, како Фондот за иновации, но и приватни фондови кои ќе вложуваат во супер креативни идеи на новото време. Секако, политиките и поставеноста на економскиот систем е работа на Владата и на тоа посветено работиме.

Заедно со националниот совет за стартапи веќе работиме на овие храбри чекори, се надевам дека ќе инспирираме што повеќе луѓе да се вклучат и ќе бидат понесени од идејата – Северна Македонија старт ап дестинација во регионот!

 

 

Линк до интервју на вицепремиерот Битиќи за Фактор.мк

Undefined
АКТУЕЛНОСТИ: