19 ноември 2020
Битиќи за буџетот за 2021 година – Економијата е врвен приоритет на Владата, над 70 милијарди денари за економски активности
Почитувани граѓани на Република Северна Македонија,
Почитувани претставници на медиумите,
Почитувани директори,
Како одговорна, отворена и отчетна Влада го презентираме Предлог буџетот за 2021 година, секој од министрите во свој ресор и надлежност.
Свесни во каква состојба се наоѓа нашето општество и домашната економијата и токму затоа, овој буџет е конципиран да даде одговор на предизвиците со кои се соочуваат економијата и граѓаните, а кои се последица на социо-економската криза од Ковид 19, но истовремено да овозможи развој и да влијае на постепена консолидација и стабилизација на економските текови.
Дозволете ми да се осврнам на основните информации за буџетот за 2021 година. Буџетот е проектиран на 247,5 милијарди денари или околу 4 милијарди евра. Тоа се 2,1 процентни поени помалку од буџетот за 2020 година. Воедно очекуваме значително зголемување на приходите, за околу 8,3%, кои се очекува да бидат 212,6 милијарди денари или 3,45 милијарди евра, со што буџетскиот дефицит, од 8,5%, колку што ќе биде во 2020 година, ќе падне на 4,9% од БДП. Кога споменав дека овој буџет ќе влијае на понатамошна консолидација, тоа значи дека имаме план, во наредните 5 години, односно во 2025 година, буџетскиот дефицит да го спуштиме до 2,5% од БДП.
Буџетот за 2021 година има три главни цели:
1. да обезбеди поддршка и понатамошно унапредување на здравствениот сектор, што останува врвен приоритет, пред се за заштита на здравјето и на животот на сите наши граѓани;
2. Да го поддржи економското заздравување, односно да се помогнат сите оние микро, мали, средни и големи компании, кои како последица на пандемијата ќе имаат потреба од подадена рака за да се исправат, но и да се стимулираат компаниите кои работат со успех, понатаму да се развиваат, прошируваат, зголемуваат производство и извоз и на тој начин да го забрзаме економскиот раст и
3. Да ги одржиме и унапредиме основните функции на државатта и да овозможиме ефикасно спроведување на потребните реформи за евро-атлантските интеграции, со особен фокус на реформите во правосудството.
Доколку се се одвива по зацртаните проекции, очекуваме со овој буџет да обезбедиме раст на бруто домашниот производ од 4,1%, да се стимулира извозот, кој очекуваме да порасне за 14,4%, воедно да пораснат и бруто инвестициите за 8,4%. Како една од поважните компоненти во формирањето на БДП е приватната потрошувачка за која имаме проекција за раст од 3,8%, а раздвижувањето на економската активност сметаме дека ќе доведе и до зголемување на бројот на вработени за околу 2%.
Буџетот за 2021, е дел од нашата Стратегија за економско заздравување и забрзан раст во период од 2021-2025 година, тоа е план кој во иницијалната фаза ќе обезбеди економско заздравување од последиците од пандемијата со Ковид 19, а паралелно, во следните години и позасилено да поттикне забрзан, инклузивен и одржлив економски раст, зајакнување на конкурентноста на приватниот сектор, како и развој на човечките ресурси и еднакви можности за граѓаните. Со овој буџет и со наредните, очекуваме да се вратиме на преткризното ниво на БДП веќе во втората половина на 2022 година, а веќе во 2025 година, нашата економија да расте со стапка од 5,9%. Недвосмислено, потребни се повисоки стапки на раст, кои ќе значат и поголем обем на производство, создавање на производи со повисока додадена вредност, иновативни решенија, а сето тоа ќе резултира и со повисок животен стандард на граѓаните.
Како што Премиерот Заев и Министерот за финансии веќе на првичната презентација на предлог буџетот соопштија, за економски активности во 2021 година се планирани 70,2 милијарди денари, или 1,14 милијарди евра, што кога ќе се земат предвид другите групи на расходи, ќе биде втор најголем износ по социјалните трансфери. Тоа значи дека многу надеж полагаме во економијата и дека вистински ќе ја поддржиме.
Ќе продолжиме со реализација на капитални проекти во патната, железничката, комуналната и енергетската инфраструктура, ќе градиме, рехабилитираме и опремуваме објекти во здравството, образованието, културата, спортот, ќе продолжиме со поддршка на развојот на земјоделството и на руралниот развој, притоа да ја запазиме и рамномерната регионална распределба, а директно ќе работиме и на поддршка на сите компании.
Кога станува збор за капиталните проекти, јас ќе се задржам само на средствата кои се планирани во буџетот за нивна реализација и кои се во вредност од 23 милијарди денари (374 милиони евра) и се повисоки за 20% во однос на вториот ребаланс на буџетот за 2020 година. Новина е формирањето на Централна единица за надгледување и реализација на капиталните инвестиции, со која ќе се осигураме за високо ниво на нивна реализација. Јас, лично сметам дека капиталните инвестиции, и овие од буџетот, но и оние кои ги реализираме преку заеми, мора да одат со најбрза можна динамика, тие ќе бидат важен елемент за побрзо опоравување на економијата, но не само тоа, тие ќе ни бидат и влог за иднината, предуслов за побрз и одржлив развој.
Со буџетот за 2021 година, планирани ни се и средства во износ од 3 милијарди денари, или околу 50 милиони евра, за евентуални идни мерки за справување со Ковид кризата, со кои ќе го поддржиме стопанството и граѓаните.
Мојот денешен фокус ќе биде на програми со кои ќе се стимулираат нови инвестиции, домашни и странски, во производни капацитети, унапредување на веќе постоечки компании, поддршка на конкурентноста и внесување на иновации, отворање на нови работни места и повисоки плати за работниците.Оваа поддршка во предлог буџетот за 2021 година е поделена во повеќе програми кои заедно имаа вредност од проектирани 7,1 милијарда денари или 115,5 милиони евра.
Дозволете ми да ги презентирам одделните програми:
Една од најголемите поединечни програми е за поттикнување на вработувањето, која оваа година ќе изнесува 1,9 милијарди денари и ќе овозможи поддршка за формирање на нови компании, преку самовработување и вработување на други невработени лица, но и обуки за невработените, за да се помогне во процесот на преквалификација и доквалификација на достапниот кадар за надминување на јазот на побарувачката и понудата на пазарот на трудот.
Во 2021 година, продолжуваме со спроведување на мерките од Планот за економски раст, односно со поддршката на компаниите преку Законот за финансиска поддршка на инвестиции и Програмата за поддршка на микро, мали и средни компании на Фондот за иновации и технолошки развој.
По Планот за економски раст, со кој во изминатите 3 години, обезбедивме поддршка на за над 200 домашни компании преку мерките од Законот за Финансиска Поддршка на Инвестиции и 550 компании преку мерките на ФИТР, во наредната година се проектирани над 2,5 милијарди денари или околу 41,1 милиони евра.
Овие средства ќе бидат наменети за инвестиции во изградба на хали и набавка на машини на домашни и странски компании во ТИРЗ зоните, но и надвор од нив, за поддршка за развој на истражувачки центри, за освојување на нови пазари, за технолошки развој и иновации, накусо да ги поттикнеме и забрзаме деловните потфати на фирмите.
Во овие неколку месеци, ќе работиме на измени и дополни на Законот за финансиска поддршка на инвестициите, за да ги олесниме критериумите за аплицирање на компаниите, односно да ги адаптираме согласно ситуацијата со Ковид 19.
Од овие 41 милион евра кои ги споменав, добар дел односно, околу 11,4 милиони ќе бидат наменети за програмите на Фондот за иновации и технолошки развој, а дополнителни 2 милиони евра ќе бидат обезбедени со поддршка на Светска банка. Тоа значи дека продолжуваме со континуитетот на поддршка на микро, малите и средни компании, нешто што во минатото не беше толку често но и со поттикнување на технолошки развој, дигитализација, внесување на иновации. Само вака можеме да им помогнеме на нашите компании да ја развиваат својата конкурентност и на домашниот, а особено на странските пазари.
Би сакал да посочам дека и наредната година ќе продолжиме со инвестиции во инфраструктурата во технолошко-индустриските развојни зони, за што се планирани 496 милиони денари, или 8 милиони евра, за да создадеме уште подобри услови за инвеститорите.
Продолжуваме и со поддршка на рамномерниот регионален развој преку соодветната програма во министерството за локална самоуправа, каде оваа година ќе издвоиме 453 милиони денари, или околу 7,5 милиони евра што е за 33% повеќе од 2020 година.
Со буџетски средства ќе финансираме и дел од инвестиции во железничка инфраструктура, гасификација, развој на хидро-системот Злетовица, развој на проекти во енергетика, како и локален и регионален туризам.
Почитувани сограѓани,
Како што споменав на почетокот, буџетот за 2021 година е димензиониран и проектиран да одговори на реалните потреби на државата, стопанството и граѓаните. Економијата е еден од врвните приоритети. Само со инвестиции во економијата, ќе обезбедиме побрза консолидација на општеството, а потоа и побрз и одржлив раст и развој.
Овој буџет е за граѓаните, за стопанството, за сите нас.
Ви благодарам за вниманието.
*****
Bytyqi për buxhetin për vitin 2021 – Ekonomija është prioritet i Qeverisë, mbi 70 milijard denar për aktivitete ekonomike
Të dashur qytetarë të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Të nderuar përfaqësues të mediave,
Të nderuar drejtorë,
Si Qeveri e përgjegjshme, e hapur dhe llogaridhënëse prezantojmë Projekt Buxhetin për vitin 2021, secili prej ministrave në resorin e vet dhe kompetencat e tyre.
Të vetëdijshëm për gjendjen në të cilën kalon shoqëria jonë dhe ekonominë e brendshme, pikërisht për këtë ky buxhet është përpiluar për t'iu përgjigjur sfidave me të cilat përballet ekonomia dhe qytetarët, si pasojë e krizës socio-ekonomike nga Kovid 19, por njëkohësisht për të mundësuar zhvillimin dhe për të ndikuar në konsolidimin gradual dhe stabilizimin e ecurisë ekonomike.
Më lejoni të shpalos informacionet bazë për buxhetin e vitit 2021. Buxheti është parashikuar me 247.5 miliardë denarë ose rreth 4 miliardë euro. Kjo është 2.1 pikë përqindje më pak se buxheti i vitit 2020. Njëkohësisht presim rritje të ndjeshme të të ardhurave, me rreth 8.3%, e cila pritet të jetë 212.6 miliardë denarë ose 3.45 miliardë euro, me çka deficiti buxhetor prej 8.5%, siç do të jetë në vitin 2020, do të bjerë në 4.9% të PBB-së. Kur përmenda që ky buxhet do të ndikojë në konsolidimin e mëtejshëm, do të thotë që ne kemi një plan, në 5 vitet e ardhshme, pra në 2025, për të ulur deficitin buxhetor në 2.5% të PBB-së.
Buxheti i vitit 2021 ka tre qëllime kryesore:
1. të siguroj mbështetje dhe avancim të mëtejshëm të sektorit shëndetësor, i cili mbetet një nga prioritet kryesor, kryesisht për mbrojtjen e shëndetit dhe jetës së të gjithë qytetarëve tanë;
2. të mbështes rimëkëmbjen ekonomike, përkatësisht të ndihmojë të gjitha ato ndërmarrje mikro, të vogla, të mesme dhe të mëdha, të cilat si pasojë e pandemisë do të kenë nevojë për ndihmë për tu mëkëmbur, por edhe për t’i stimuluar kompanitë që punojnë me sukses, të zhvillohen më tej, të zgjerojnë, rrisin prodhimin dhe eksportin dhe kështu të përshpejtojmë rritjen ekonomike dhe
3. të ruajmë dhe avancojmë funksionet themelore të shtetit dhe të mundësojmë zbatimin efikas të reformave të nevojshme për integrimin euroatlantik, me fokus të veçantë në reformën gjyqësore.
Nëse gjithçka shkon sipas parashikimeve të planifikuara, ne presim që me këtë buxhet të sigurojmë rritje të prodhimit të brendshëm bruto prej 4.1%, për të stimuluar eksportin, i cili presim të rritet me 14.4%, njëkohësisht të rriten investimet bruto me 8.4 % Si një nga përbërësit më të rëndësishëm në formimin e PBB-së është konsumi privat për të cilin kemi një parashikim të rritjes prej 3.8%, dhe mobilizimi i aktivitetit ekonomik, besojmë se do të çojë në rritje të numrit të të punësuarve me rreth 2%.
Buxheti për 2021 është pjesë e Strategjisë sonë për rimëkëmbjen ekonomike dhe rritjen e përshpejtuar në periudhën 2021-2025, është një plan që në fazën fillestare do të sigurojë rimëkëmbjen ekonomike nga pasojat e pandemisë me Kovid 19, dhe paralelisht, në vitet e ardhshme më intesivisht do të nxit rritjen ekonomike të përshpejtuar, gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme, të forcojë konkurrencën e sektorit privat, si dhe zhvillimin e burimeve njerëzore dhe mundësive të barabarta për qytetarët. Me këtë buxhet dhe ato të ardhshëm, ne presim që të kthehemi në nivelin e para krizës të PBB-së në gjysmën e dytë të vitit 2022, dhe tashmë në vitin 2025, ekonomia jonë të rritet me një normë prej 5.9%. Pa dyshim, nevojiten shkallë më të larta të rritjes, që do të thotë një vëllim më i madh i prodhimtarisë, krijimi i prodhimeve me vlerë të shtuar më të lartë, zgjidhje inovative dhe e gjithë kjo do të rezultojë me një standard më të lartë jetese për qytetarët.
Siç deklaruan kryeministri Zaev dhe M inistri i financave në prezantimin fillestar të projekt buxhetit, 70.2 miliardë denarë, ose 1.14 miliardë euro, janë planifikuar për aktivitetet ekonomike në vitin 2021, të cilat kur merren parasysh grupet e tjera të shpenzimeve të jetë shuma e dytë më e madhe pas transferimeve sociale. Kjo do të thotë që ne kemi shumë shpresë në ekonomi dhe se me të vërtetë do ta mbështesim.
Ne do të vazhdojmë me realizimin e projekteve kapitale në infrastrukturën rrugore, hekurudhore, komunale dhe energjetike, do të ndërtojmë, rehabilitojmë dhe pajisim ambiente në shëndetësi, arsim, kulturë, sport, do të vazhdojmë të mbështesim zhvillimin e bujqësisë dhe zhvillimin rural, duke ruajtur dhe përhapjen rajonale të ekuilibruar, dhe do të punojmë drejtpërdrejt për të mbështetur të gjitha kompanitë.
Kur bëhet fjalë për projektet kapitale, unë do të përqendrohem vetëm në fondet e planifikuara të buxhetit për zbatimin e tyre, të cilat vlejnë 23 miliardë denarë (374 milion euro) dhe janë 20% më të larta se rebalanci i dytë i buxhetit për vitin 2020. Krijimi i Njësisë Qendrore për Mbikëqyrjen dhe Realizimin e Investimeve Kapitale, është risi me të cilën do të sigurohemi me nivel të lartë të realizimit të tyre. Unë, personalisht, besoj se investimet kapitale, edhe këto nga buxheti dhe ato që ne i realizojmë përmes huamarrjeve, duhet të jenë me dinamikën më të shpejtë të mundshme, ato do të jenë një element i rëndësishëm për rimëkëmbjen më të shpejtë të ekonomisë, por jo vetëm kaq, ato do të jenë investim për të ardhmen, një parakusht për një zhvillim më të shpejtë dhe të qëndrueshëm.
Me buxhetin për vitin 2021, kemi planifikuar fonde me vlerë prej 3 miliardë denarë, ose rreth 50 milion euro, për masat e mundshme në të ardhmen për t'u ballafaquar me krizën Kovid, të cilat do të mbështesin ekonominë dhe qytetarët.
Fokusi im sot do të jetë në programet që do të stimulojnë investime të reja, vendase dhe të huaja, në objektet e prodhimit, avancimin e kompanive ekzistuese, mbështetjen e konkurrencës dhe sjelljen e inovacioneve, krijimin e vendeve të reja të punës dhe paga më të larta për punëtorët.
Kjo mbështetje në Projekt Buxhetin për vitin 2021 ndahet në disa programe që së bashku kanë një vlerë të parashikuar prej 7.1 miliardë denarë ose 115.5 milion euro.
Më lejoni të prezantoj secilin program veçmas:
Një nga programet më të mëdha të veçanta është nxitja e punësimit, i cili këtë vit do të arrijë në 1.9 miliardë denarë dhe do të sigurojë mbështetje për formimin e kompanive të reja, përmes vetëpunësimit dhe punësimit të personave të tjerë të papunë, por edhe trajnim për të papunët për të ndihmuar në procesin e rikualifikimit dhe përsosjes të stafit në dispozicion për të tejkaluar hendekun midis ofertës dhe kërkesës në tregun e punës.
Në vitin 2021, ne vazhdojmë të zbatojmë masat e Planit të Rritjes Ekonomike, përkatësisht mbështetjen e kompanive përmes Ligjit për Mbështetjen Financiare të Investimeve dhe Programit për mbështetjen e ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme të Fondit për Inovacionet dhe Zhvillimin Teknologjik.
Sipas Planit të Rritjes Ekonomike, me të cilin në 3 vitet e kaluara, kemi ofruar mbështetje për mbi 200 ndërmarrje vendase përmes masave të Ligjit për Mbështetjen Financiare të Investimeve dhe 550 ndërmarrjeve përmes masave të FIZhT-së , në vitin e ardhshëm janë parashikuar mbi 2.5 miliardë denarë ose rreth 41.1 milion euro.
Këto fonde do të përdoren për investime në ndërtimin e sallave dhe furnizimin e makinerive të kompanive vendase dhe të huaja në Zonat Zhvillimore Industriale Teknologjike, por edhe jashtë tyre, për të mbështetur zhvillimin e qendrave kërkimore, për të pushtuar tregje të reja, zhvillimin teknologjik dhe inovacionet, thjeshtë të nxisim dhe përshpejtojmë veprimtaritë afariste të kompanive.
Në këta disa muaj, do të punojmë për ndryshime dhe plotësimet të Ligjit për Mbështetjen Financiare të Investimeve, në mënyrë që të lehtësojmë kriteret për aplikimin e kompanive, d.m.th për t'i përshtatur ato në përputhje me situatën me Kovid 19.
Nga këto 41 milion euro që përmenda, një pjesë e mirë, pra, rreth 11.4 milion do të ndahen për programet e Fondit për Inovacionet dhe Zhvillimin Teknologjik, dhe 2 milion euro shtesë do të sigurohen me mbështetjen e Bankës Botërore. Kjo do të thotë se vazhdojmë me kontinuitet të mbështesim kompanitë mikro, të vogla dhe të mesme, diçka që në të kaluarën nuk ishte aq shpesh por, edhe duke inkurajuar zhvillimin teknologjik, digjitalizimin, përfshirjen e inovacioneve. Vetëm kështu mund t'i ndihmojmë kompanitë tona të zhvillojnë konkurrencën e tyre në tregjet e brendshme e sidomos në tregjet e huaja.
Do doja të theksoj se vitin e ardhshëm do të vazhdojmë me investime në infrastrukturën e zonave të zhvillimit teknologjik-industrial, për të cilat janë planifikuar 496 milion denarë, ose 8 milion euro, për të krijuar kushte edhe më të mira për investitorët.
Vazhdojmë të mbështesim edhe zhvillimin e balancuar rajonal përmes programit përkatës të Ministrisë së e Vetëqeverisjes Lokale, ku këtë vit do të ndajmë 453 milion denarë, ose rreth 7.5 milion euro, që është 33% më shumë se në vitin 2020.
Me fonde buxhetore do të financojmë një pjesë të investimeve në infrastrukturën hekurudhore, gazifikimin, zhvillimin e hidro-sistemit Zletovica, zhvillimin e projekteve të energjetikës, si dhe turizmin lokal dhe rajonal.
Të dashur bashkëqytetarë,
Siç e përmenda në fillim, buxheti për vitin 2021 është i dimensionuar dhe i dizajnuar për të përmbushur nevojat reale të shtetit, ekonomisë dhe qytetarëve. Ekonomia është një nga përparësitë kryesore. Vetëm me investime në ekonomi, ne do të sigurojmë konsolidim më të shpejtë të shoqërisë, dhe pastaj rritje dhe zhvillim më të shpejtë dhe të qëndrueshëm.
Ky buxhet është për qytetarët, për ekonominë, për të gjithë ne.
Faleminderit për vëmendjen!
Линк до видео од прес конференција на македонски јазик:
Линк до видео од прес конференција на албански јазик:
