3 Ноември 2021 година
Вицепремиерот Битиќи на тркалезна маса за градење на општински капацитети за имплементација на проекти – За првпат формираме централна единица за поефикасна и поефективна реализација на капиталните инфраструктурни проекти
Денес имаме навистина добра можност, да дискутираме на овој настан, организиран од УНДП и СИДА, да зборуваме за што е тоа што би требало да го направиме и како да осигураме локалните самоуправи или локалната заедница да биде промотор на економскиот развој, во насока на рамномерен регионален развој, но и севкупен развој на државата.
Во понатамошниот тек на дискусијата ќе имаме прилика да видеме што е направено преку проектот „Градење на општинските капацитети за имплементација на проекти“, а јас ќе дадам мал осврт на она што е направено од страна на Владата, како централна извршна власт во државата.
Идејата за овој проект потекна од централната власт, којашто ја препозна состојбата и недостатокот од квалитетни технички документации на локално ниво, со коишто би се влијаело директно на подобрување на инвестициите преку обезбедување на финансии за истите, а потоа и самата реализација на проектите на локално ниво, кои директно влијаат на подобрување на квалитетот на животот на нашите граѓани.
Токму заради тоа би сакал да упатам благодарност до УНДП и СИДА, кои преку овој проект и воспоставениот инструмент „Фонд за техничка документација“, издвоија околу 1,6 милиони американски долари, со кои се изработија 58 квалитетни технички документации за проекти во 47 општини и во 2 регионални центри. Детали за самите проекти ќе се презентираат денеска во текот на оваа денешна дискусија.
Сите овие 58 проекти се подготвени за реализација, што е клучно, а за нивно финансирање и реализација, според техничката документација потребни се околу 126 милиони долари.
Истите ќе донесат поквалитетен, побезбеден и поудобен живот на нашите граѓани.
Додадена вредност е тоа што преку спроведувањето на овој проект, се зајакнаа капацитетите на локалните самоуправи, поефикасно и потаргетирано да ги утврдуваат потребите на локално ниво, препознавајќи ги реалните потреби на граѓаните. Сметам дека тоа е нешто коешто недостигаше во изминатиот период, а сите ние кои сме работеле на проекти, знаеме дека нема одржлив проект, ако не потекнува од потребите на граѓаните.
Сите ние, и централната власт и локалните самоуправи, постоиме и сме тука за граѓаните и тука нема компромиси, мора да се посветиме на реализација на проекти за реалните потреби на граѓаните, за да самите граѓани почуствуваат подобрување во квалитетот на нивниот живот.
Ваквиот тип на структурна поддршка на локалните самоуправи со којашто се подготвуваат висококвалитетни технички документации, се надевам дека ќе придонесе за динамизирање на инвестициите на локално ниво, мобилизирање на средства од различни извори: фондовите на централната власт, т.е. програмите на линиските министерства, донаторите, но и поконкурентните фондови, односно развојните банки и меѓународните финансиски институции. А секако, крајниот бенефит од ова ќе го имаат граѓаните, коишто имаат право на еднаков квалитет на живот без разлика на местото на живеење.
Ние како Влада остануваме посветени на реализирање на проектиод патната и железничката инфраструктура, водоводи и канализации, подобрувања на условите во градинките и во училиштата, болниците, во културата, други општествени проекти, затоа што знаеме дека тоа им е потребно на граѓаните.
Само да потсетам дека на почетокот на летото, преку ТАВ програмата наменивме 50 милиони евра за реализација на 94 проекти во речиси сите општини во Северна Македонија. Исто така претходно, во 2018 година, со средства од централниот буџет, преку посебен закон, а во насока на подобрување на ликвидноста и намалување на долговите на општините обезбедивме финансиска поддршка од 50 милиони евра, за да покријат дел од заостанатите долгови самите општини.
Во однос на финансирањето на општините, за што подетално ќе зборува и министерот за финансии, направивме системски измени со кои преку зголемување на приходите од Данокот на личен доход и од Данокот на додадена вредност, општините ќе добиваат повеќе финансиски средства.
Сето ова е за да се зголемат капацитетите на општините да реализираат уште повеќе проекти за потребите на граѓаните во нивните општини.
Секако, Владата има и други механизми за финансирање на проекти. Преку централниот буџет во реализација на капиталните инвестиции во државата, со буџетот за 2022 година, планираме историско највисоко ниво на капитални расходи, кои изнесуваат 14% од вкупниот буџет, односно околу 615 милиони евра. Тоа е и во рамките на препораките на светските меѓународни финансиски организации и активностите кои сите влади ги спроведуваат во овој пост-ковид период, односно со инвестиции во инфраструктура да ги подобриме и условите за водење на бизнис и за подобар живот на граѓаните.
Би сакал да посочам и неколку други механизми кои ги воведовме и кои помагаат и за локален економски развој и за рамномерен регионален развој.
Преку Законот за финансиска поддршка на инвестициите, оваа година, за првпат додадовме мерка со која ги стимулираме локалните бизниси во помалку развиените региони, а локалните самоуправи ги поддржуваме и преку Програмата за рамномерен регионален развој, за да се инвестира во тие региони. Даваме дополнителен финансиски стимул за сите бизниси во помалку развиените локални самоуправи кои ќе реализираат инвестиции токму таму, затоа што сметаме дека рамномерниот регионален развој не може да биде само единечна програма, туку треба да биде пристап кој ќе се вгради во сите политики на централната власт.
Верувам дека, комбинирањето на расположливите буџетски средства за инвестиции во развојни проекти со еден ваков инструмент каков што е Фондот за техничка документација, ќе придонесат за забрзани инвестиции на локално ниво и динамизирање на економските активности што е особено значајно во услови на кризата предизвикана од ковид.
Она што би сакал да го истакнам е дека, ние како Влада, имаме сериозни намери да го подигнеме нивото на имплементација на сите капитални проекти, независно дали станува збор за проекти финансирани од централната или од локалните власти и во таа насока формираме, за првпат, централна единица за мониторинг и спроведување на капиталните проекти, која ќе гарантира повисоко ниво на ефикасност и ефективност во реализација на сите овие проекти, затоа што за секој граѓанин е најважно да добие услови за живот во местото кое живее.
Оттаму, препознавајќи го бенефитот од ваков тип на Фонд за техничка документација, би сакал да потенцирам дека е важно да продолжиме системски да ги јакнеме капацитетите за подготовка и имплементација на инфраструктурни проекти како на локално, така и на централно ниво.
Отворени дискусии, како оваа денеска, се важни за нашиот напредок, затоа со големо задоволство исчекувам да учествувам на истата. Имаме одличен пленум за дискусија и се надевам дека од денешната тркалезна маса ќе произлезат нови идеи и начини со кои ќе се поттикнат нови проекти, но и ќе се изнедрат нови начини и за поквалитетна изработка на техничката документација и ќе се изнајдат начини за финансирање на истите.
Ви благодарам за вниманието и посакувам квалитетна дискусија.
*****
Zëvendëskryeministri Bytyqi në tryezën e rrumbullakët për ndërtimin e kapaciteteve komunale për zbatimin e projekteve - Për herë të parë po themelojmë një njësi qendrore për realizim sa më efikas dhe efektiv të projekteve kapitale në infrastrukturë
Sot kemi një rast vërtet të mirë për të diskutuar në këtë aktivitet të organizuar nga UNDP dhe SIDA, për të folur se çfarë duhet të bëjmë dhe si të sigurojmë që pushtetet vendore apo komuniteti lokal të jenë promotor i zhvillimit ekonomik, drejt një zhvillimi të ekuilibruar rajonal, por edhe zhvillimin e përgjithshëm të vendit.
Në vazhdim të diskutimit do të kemi mundësi të shohim se çfarë është bërë përmes projektit “Ndërtimi i kapaciteteve komunale për zbatimin e projekteve”, dhe do të jap një pasqyrë të shkurtër të asaj që është bërë nga Qeveria, si ekzekutiv qendror në vend.
Ideja e këtij projekti erdhi nga pushteti qendror, i cili njohu gjendjen dhe mungesën e dokumentacionit teknik cilësor në nivel lokal, që do të ndikonte drejtpërdrejt në përmirësimin e investimeve duke siguruar financime për to, e më pas në zbatimin e projekteve në nivel lokal, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në përmirësimin e cilësisë së jetës së qytetarëve tanë.
Prandaj dua të falënderoj UNDP-në dhe SIDA-në, të cilët përmes këtij projekti dhe instrumentit të krijuar “Fondi i dokumentacionit teknik”, ndanë rreth 1,6 milionë dollarë amerikanë, me të cilat u përgatitën 58 dokumentacione cilësore teknike për projekte në 47 komuna dhe në 2 qendra rajonale. Detajet e vetë projekteve do të prezantohen sot gjatë diskutimit të sotëm.
Të gjitha këto 58 projekte janë gati për realizim që është vendimtar dhe për financimin dhe realizimin e tyre sipas dokumentacionit teknik nevojiten rreth 126 milionë dollarë.
Ato do të sjellin një jetë më të mirë, më të sigurt dhe më komode për qytetarët tanë.
Vlera e shtuar është se përmes realizimit të këtij projekti janë forcuar kapacitetet e vetëqeverisjes lokale, për të përcaktuar nevojat në nivel lokal në mënyrë më efikase dhe më të targetuar, duke i njohur nevojat reale të qytetarëve. Mendoj se kjo është diçka që ka munguar në të kaluarën dhe të gjithë ne që kemi punuar në projekte, e dimë që nuk ka asnjë projekt të qëndrueshëm, nëse nuk vjen nga nevojat e qytetarëve.
Të gjithë ne si pushteti qendror ashtu edhe vetëqeverisja lokale ekzistojmë dhe jemi këtu për qytetarët dhe nuk ka kompromise, duhet t'i përkushtohemi realizimit të projekteve për nevojat reale të qytetarëve, në mënyrë që vetë qytetarët ndjejnë përmirësim të cilësisë së jetës së tyre.
Kjo lloj mbështetje strukturore për pushtetin vendor, me të cilat përgatiten dokumentacionet teknike të cilësisë së lartë, shpresoj të kontribuojë në dinamizimin e investimeve në nivel vendor, duke mobilizuar fonde nga burime të ndryshme: fondet e pushtetit qendror, gjegjësisht programe të ministrive të linjës, donatorëve, por edhe fondeve më konkurruese, pra bankave zhvillimore dhe institucioneve financiare ndërkombëtare. Gjithsesi, përfitimin përfundimtar nga kjo do ta kenë qytetarët, të cilët kanë të drejtë për cilësi të barabartë jetese pavarësisht vendbanimit.
Ne si Qeveri mbetemi të përkushtuar për realizimin e projekteve të infrastrukturës rrugore dhe hekurudhore, ujësjellësit dhe kanalizimeve, përmirësimin e kushteve në kopshte dhe shkolla, spitale, kulturë, projekte të tjera sociale, sepse e dimë që qytetarët kanë nevojë.
Më lejoni t'ju kujtoj se në fillim të verës përmes programit TAV kemi ndarë 50 milionë euro për realizimin e 94 projekteve pothuajse në të gjitha komunat e Maqedonisë së Veriut. Po ashtu më herët, në vitin 2018, me mjete nga buxheti qendror, përmes një ligji të posaçëm, për përmirësimin e likuiditetit dhe uljen e borxhit të komunave, kemi dhënë mbështetje financiare prej 50 milionë euro për të mbuluar një pjesë të detyrimeve të prapambetura të vetë komunave.
Sa i përket financimit të bashkive, për të cilin ministri i financave do të diskutojë më hollësisht, kemi bërë ndryshime sistematike që duke rritur të ardhurat nga Tatimi mbi të ardhurat personale dhe Tatimi mbi vlerën e shtuar, komunat do të marrin më shumë fonde.
E gjithë kjo është për të rritur kapacitetet e komunave për të realizuar edhe më shumë projekte për nevojat e qytetarëve në komunat e tyre.
Sigurisht që Qeveria ka mekanizma të tjerë për financimin e projekteve. Nëpërmjet buxhetit qendror në realizimin e investimeve kapitale në vend, me buxhetin për vitin 2022 planifikojmë nivelin më të lartë historik të shpenzimeve kapitale, të cilat arrijnë në 14% të buxhetit të përgjithshëm, pra rreth 615 milionë euro. Kjo është gjithashtu në kuadër të rekomandimeve të organizatave financiare ndërkombëtare botërore dhe aktiviteteve që të gjitha qeveritë po i zbatojnë në këtë periudhë pas Covid-it, gjegjësisht me investime në infrastrukturë për të përmirësuar kushtet për të bërë biznes dhe për një jetë më të mirë të qytetarëve.
Do të doja të theksoja disa mekanizma të tjerë që kemi prezantuar, të cilët ndihmojnë si zhvillimin ekonomik lokal, ashtu edhe zhvillimin e ekuilibruar rajonal.
Nëpërmjet Ligjit për Mbështetjen Financiare të Investimeve, këtë vit për herë të parë shtuam një masë që stimulon bizneset vendore në rajonet më pak të zhvilluara, si dhe mbështesim pushtetin lokal përmes Programit për zhvillim të ekuilibruar rajonal, që të investojnë në ato rajone. Ne ofrojmë stimuj shtesë financiarë për të gjitha bizneset në njësitë vendore më pak të zhvilluara që do të bëjnë investime pikërisht aty, sepse besojmë se zhvillimi i ekuilibruar rajonal nuk mund të jetë vetëm një program i vetëm, por duhet të jetë një qasje që do të përfshihet në të gjitha politikat e pushtetit qendror.
Besoj se kombinimi i fondeve buxhetore në dispozicion për investime në projekte zhvillimore me një instrument të tillë si Fondi i dokumentacionit teknik, do të kontribuojë në përshpejtimin e investimeve në nivel vendor dhe dinamizimin e aktiviteteve ekonomike, e cila është veçanërisht e rëndësishme në krizën e shkaktuar nga Covid-i.
Ajo që dua të theksoj është se ne si Qeveri kemi synime serioze për të ngritur nivelin e realizimit të të gjitha projekteve kapitale, pavarësisht nëse janë projekte të financuara nga pushteti qendror apo lokal dhe në atë drejtim ne formojmë, për herë të parë, njësi qendrore për monitorimin dhe zbatimin e projekteve kapitale, e cila do të garantojë një nivel më të lartë të efikasitetit dhe efektivitetit në realizimin e të gjitha këtyre projekteve, sepse për çdo qytetar është më e rëndësishme që të ketë kushte jetese në vendin ku jeton.
Prandaj, duke njohur përfitimin e këtij lloji të Fondit të dokumentacionit teknik, dua të theksoj se është e rëndësishme të vazhdohet me forcimin sistematik të kapaciteteve për përgatitjen dhe zbatimin e projekteve infrastrukturore si në nivel lokal ashtu edhe në atë qendror.
Diskutimet e hapura, si ky sot, janë të rëndësishme për përparimin tonë, ndaj me kënaqësi pres të marr pjesë në të. Kemi një plenum të shkëlqyer për diskutim dhe shpresoj që nga sot në tryezë të rrumbullakëta të dalin ide dhe mënyra të reja që do të nxisin projekte të reja, por edhe mënyra të reja për përgatitjen më të mirë të dokumentacionit teknik dhe do të gjenden mënyra për financimin e tyre.
Ju faleminderit për vëmendjen tuaj dhe ju uroj një diskutim cilësor.
Линк до видео од целиот настан - „Тркалезната маса за финансирање инфраструктурни инвестиции за одржлив локален развој и економско закрепнување“ во организација на UNDP и SIDA
Link për videon në “Tryezën e rrumbullakët për financimin e investimeve në infrastrukturë për zhvillim të qëndrueshëm lokal dhe rimëkëmbje ekonomike”organizuar nga UNDP dhe SIDA
