15 Февруари 2022 година
Меѓу голем број проекти од над 100 земји во светот, заедничката програма за воспоставување на Инструмент за зелено финансирање (GFF) од Северна Македонија е избрана како една од десетте најдобри програми според глобалниот Заеднички фонд за Целите за одржлив развој (ЦОР). Изборот е врз основа на нејзиниот потенцијал за постигнување значајни одржливи резултати, мобилизација на значително ко-финансирање од повеќе извори и ниво на подготвеност за реализација.
Со финансиска поддршка од Заедничкиот фонд за ЦОР, оваа програма ќе создаде нов финансиски инструмент што ќе обезбеди пристап до поевтино финансирање за мали и средни претпријатија, како и за физички лица и домаќинства (вклучително и кредитоспособни лица од недоволно опфатени социјални групи) за инвестиции во обновливи извори на енергија и во решенија за енергетска ефикасност. Со овие инвестиции, ИЗФ директно ќе придонесе за намалување на стакленичките гасови, загадувањето на воздухот и за зајакнување на локалните еко-системи за зелени фондови за обновливи извори на енергија и енергетска ефикасност.
Со обезбедените 7.9 милион долари од Заедничкиот фонд за ЦОР, се започнува воспоставувањето на програмата со вкупна вредност од 46.5 милиони долари, вклучувајќи го и очекуваното кофинансирање од повеќе партнери (кое е во фаза на финално одобрување). За да и помогнат на земјата во борбата против загадувањето на воздухот и климатските промени, покрај три организации на Обединетите нации (ОН) -(Програмата за развој на Обединетите нации - УНДП, Меѓународната организација за миграции – ИОМ, и Економската комисија за Европа на ОН), Владата (претставена од Вицепремиерот за економски прашања, како и Министерството за финансии, Министерството за животна средина и просторно планирање и Министерството за економија), во програмата ќе се вклучи и Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), како и повеќето приватни банки во земјата.
Зелената транзицијата преку зголемено производство на енергија од обновливи извори (особено соларна енергија) и воведување на енергетска ефикасност во згради и домови е една од клучните стратешки цели на Владата.
„Инструментот за зелено финансирање (GFF) е иднината на финансискиот и економскиот развој во насока на обезбедување на зелена транзиција од скромна кон модерна, ефикасна и конкурентна економија. Нашата Влада веќе има преземено чекори кон отворање нови алтернативи за економијата, каде и граѓаните и бизнисите ќе имаат можности да обезбедат „зелен“ и одржлив начин на живеење и водење бизнис”, вели Заменик-претседателот на Владата задолжен за економски прашања, координација на економските ресори и инвестиции , Фатмир Битиќи.
„Посветени сме на оваа цел и отворени за соработка со прогресивни партнери за нејзино остварување. Ова е и една од главните причини за успех на Инструментот за зелено финансирање, како и можност да биде двигател на развојот во целиот регион.”
Инструментот за зелено финансирање ќе обезбеди зголемен пристап до средства за инвестиции во обновливи извори на енергија и во енергетска ефикасност кај малите и средните претпријатија и кај домаќинствата. Тоа ќе придонесе за намалување на емисиите на стакленички гасови и на загадувањето на воздухот. Програмата е во согласност со напорите за остварување на Целите за одржлив развој, како и целите од Рамката за соработка за одржлив развој на Северна Македонија и Обединетите нации. Со воведување на овој инструмент, се очекува да се постигнат о заштеди во висина од 70,068 мегават-часови на годишно ниво, избегнување на 80,510 тони CO2- емисии, како и 10.7 мегавати во нов производствен капацитет од обновливи извори на енергетика. Дополнително, обезбедувањето пристап до средства за финансирање на обновливи извори на енергија и во енергетска ефикасност директно ќе придонесе кон напредок во однос на Целите за одржлив развој број 7 и број 13.
„Многу земји работат на финансиски модели во кои ќе се спојат јавните и финансиите од приватниот сектор. Обединетите нации се среќни што со 7,9 милиони долари кон Инструментот за зелено финансирање ќе може да придонесат токму кон тоа да се спојат финансии и стручност од Владата, банкарскиот сектор во земјата, една од најискусните финансиски институции во овој сектор – ЕБОР и Обединетите нации за зајакнување на инвестициите во обновливи извори на енергија и во енергетска ефикасност”, рече Росана Дуџак, Постојан координатор на Обединетите нации во Северна Македонија.
Забрзувањето на зелената енергетска транзиција во секоја земја претпоставува значителни финансиски вложувања, што може да се обезбедат само ако се обединат средствата од јавниот, приватниот и меѓународниот сектор, со цел пристап за бизнисите и домаќинствата кон поевтино финансирање за овој вид инвестиции.
„Поддршката на зелената транзиција е еден од главните приоритети на ЕБОР во Северна Македонија. Во изминатите години ја зајакнавме нашата поддршка преку промовирање на инвестиции во енергетска ефикасност и обновливи извори на енергија, како и олеснување на декарбонизацијата на енергетскиот сектор во земјата, директно и преку нашите партнерски финансиски институции. Овие инструменти беа многу успешни и создадоа голема побарувачка за зелени продукти”, рече Анди Аранитаси, директор на канцеларијата на ЕБОР во Северна Македонија.
„Многу сме среќни што Обединетите нации и Заедничкиот фонд за ЦОР преку обезбедениот грант дополнително ќе ја зајакнат инфраструктурата што ја создадовме на пазарот за брз развој на такви атрактивни производи. Ова ќе биде прва соработка меѓу ЕБОР и системот на Обединетите нации и голема е честа за нас што Северна Македонија ќе биде пилот земја за оваа соработка. Убедени сме дека овој проект ќе биде успешен и дека ќе води до зголемена соработка со ОН и Заедничкиот фонд за ЦОР.
ЕБОР се радува на соработката со ОН и со Владата на Северна Македонија во наредниот период кон понатамошно зголемување на достапноста на попристапно финансирање за инвестиции во зелени технологии за уште поголем број на македонски мали и средни претпријатија.”
Новиот Инструмент за зелено финансирање се очекува да се воспостави во текот на летото, а се очекува дека ќе биде целосно оперативен до крајот на годината.
Заедничкиот фонд за Целите за одржлив развој е повеќе партнерски заеднички фонд основан од Генералното собрание на Обединетите нации. Фондот поддржува земји членки на ОН преку намалување на ризиците за инвестиции што водат кон решенија за финансирање на активности што ќе водат до забрзување на прогресот кон Целите за одржлив развој. Цел на овој фонд е да распредели една милијарда долари во грантови на годишно ниво кон Агендата 2030. Сите програми што ќе бидат финансирани делат еден клучен елемент – нивната можност да привлечат финансирање од други партнери кон мулти-милионските грантови од Заедничкиот фонд, насочени кон одржливиот развој.
